ANOU KOZ PAROL-43: Bann premie tras Kreol Morisien lor papie (1734-1805)

Apre prezantasion bann premie text literer an Kreol Morisien (cf. nou edision 38 lor Francois Chrestien, 1822) ek reprodiksion premie text ofisiel ki finn pibliye an Kreol dan Moris (cf. edision 41 lor Proklamasion abolision lesklavaz an 1835), nou ena plezir, zordi, fer enn gro-plan lor bann premie tras ki nou ena an Kreol lor papie e ki permet nou konn apepre kan langaz-la finn pran nesans.
An zeneral dan bann pei kreolofonn, bann premie tras ekri ki nou gagne an Kreol, se swa dan bann form literer oralize (sante, poezi, teat, sketch, piblisite, slogan, jok, etc.), swa dan bann sitiasion ofisiel kot pena posibilite fer otreman. Kot oblize ekrir swa dan langaz dimounn ki pe koze, swa dan langaz dimounn ki pe resevwar enn mesaz. Par exanp, si proklamasion abolision lesklavaz finn fer an trwa lang, li ni par plezir, ni parski bann Britanik ti ena enn lopinion pozitif lor Franse ou Kreol. Zot finn fer li par nesesite. Zot ti bizin ekrir proklamasion-la an Angle parski li ti lang bann administrater; an Franse, parski li ti lang bann proprieter esklav, e an Kreol parski li ti lang bann esklav, setadir, bann ki ti konserne an premie par sa akt abolision-la.
Dan sa mem lozik-la, e li inpe parey dan boukou sosiete kreol, li pa drol ki bann premie tras ekri ki ena an Kreol Morisien, se bann text (ouswa bann brib text) ki finn prodir dan bann kontext kot pa ti kapav fer otreman. Sertin sa bann text-la ena lien ek bann depozision ki bann esklav ti fer dan bann  case lakour, swa antan ki temwin, swa antan ki akize. Nou pou sit detrwa extre sa bann case-la isi, tel ki zot finn repertorye dan bann dokiman arsiv. Nou pou osi sit extre enn resi vwayaz Bernardin de St Pierre. Dernie dokiman ki nou pou prezante, se enn dialog imaziner par Thomi Pitot (1805), kot li vinn refit bann propo ki Bernardin de St Pierre ti ekrir dan Voyage à l’Isle de France, kot li dekrir dan enn fason sever, tretman ki bann kolon franse ti donn zot bann esklav. 

- Publicité -
EN CONTINU

l'édition du jour

- Publicité -