Fim David Constantin, “Lonbraz Kann”, enn turdefors sinematografik

Nandini Bhautoo finn ekrir enn zoli rivyu dan Forum 2 Mars, e mo ti pu kontan azut enn-de parol. David Constantin finn reyelman reysi enn veritab turdefors ar so fim “Lonbraz Kann”. Anfet tu sa tirbilans politik Moris zordi, li enn refl eksyon e osi enn lefe sa devastasyon ekonomik ki Lonbraz Kann, sa long metraz pwayan, devwale. Zistwar la li otur lamitye ant 2 zom ki res dankan e travay tablisman, lamur ant enn zom ek enn fam vwazin, dan kad enn sosyete an mitasyon vyolan. Bizin al get sa fi m la. Enn long metraz an Kreol, e kapav gayn li ar sutit Franse. Li pe zwe dan lasal aktyelman, e ziska le 12 Mars.
Lonbraz Kann, li enn “turdefors” pu plizir rezon.
Kote stil, li enn fi m ki reysi enn pari extra-ordiner. Li liye ansam trwa zar sinema, sakenn glise enn dan lot, san okenn zenn.
Stil realist
Dabor ena enn stil realist kriyan, kot ena vi peyzaz lakanpayn Moris absoliman imans, gran gran fresk, parfwa foto sezi anplas, parfwa fi m vast kot muvman vyolan pe buskil lekran. Sa bann senn la preske kuma enn dokimanter top nivo lor sanzman ki bann pwisans sosyo-ekonomik (evidaman imin) aktyel pe inpoze lor lanvironnman ek lor sosyete (evidaman lezot imin), dan enn fason inpitwayab, preske dyabolik. Kuma lodyans, li enpe mem sansasyon ki gayne kan get sa seri fi m se-dev par Jia Zhangke, ki montre sanzman drastik e monimantal dan Lasinn kontanporenn. Anpasan, li vo lapenn get fi m sa realizater la, osi. (Nu pe vizyonn enn 3yem so fi m dan nu Fim K-lib Vandredi le 6 Mars, si u interese.)
Stil sinbolik
Answit, ena enn stil plito sinbolik. Nu get zis enn lexanp, pu konpran pwin la. Enn sel fami, fas a lisansiman kan mulin ferme, li al mont enn latab bazar omilye enn karo kann, sey vann biblo ar turist ki pase, e sa enn sel fami la ariv reprezant, dan enn fason sinbolik, tu sa fami travayer Moris ki fi nn, fas-a menas somaz, dan enn fason brav ek absird, al lans zot, enpe kuma Donn Kisot, dan tit-antreprenarya. Sa latab bazar la kree sansasyon ki, malgre lefet ki sa fami la li kreatif, kuraze, determine, kanmem tu sa lenerzi la, so demars li kondane, kuma anfet 80% tit-antrepriz kondane pu bankrut apre 2-3 an dan lavi reyel Moris.
Stil “mazik”
Trwazyem, fi m la ena enn laspe plito “mazik”, kot personaz prinsipal, Marco, par exanp, ena enn madam konpletman imaziner, ki “abit” fi m la, ki nu truve lamem, dan lili kolezyenn akote so mari. So mari fer enn tas dite sak granmatin pu li, tu.
Listwar
Dan enn lot sans osi, fi m la li enn turdefors: li reysi kapte enn trans 30-an listwar Moris pandan enn lepok tranzisyon vyolan, avek fermtir sa 15 mulin kann, ki ti santral dan lavi tulezur lamwatye dimunn Moris pandan, dizon, 200 banane. E kan tann sa dernye kut-sufl e mulin kan li ferme, dan tu so tristes, li sinifye pa zis lisansiman, me lefet ki vilaz dankan an antye pu kraze, dimunn pu perdi zot lyin avek later ki zot kone, e mem perdi zot lyin ar zot prop listwar, avek zot vwazin, avek zot koleg travay. Alor, realizater David Constantin ek so lekip fi nn pran enn size difi sil, istorik mem, e fi nn reysi transmet sa sansasyon “perdi” la: perdi travay, lakaz, vwazin, koleg, mem akse a kredi – tu enn sel ku.
Zistwar
Fim la rakont enn zistwar sinp e pwaynan. Enn artizan mulin, Marco, interprete avek enn prezans total par Danny Bhowaneedin, enn lot turdefors, ansam avek so “papa”, laburer Bissoon, enn rol ki Raj Bumma zwe profesyonelman, fas-a dezintegrasyon zot lavi, kan mulin kann ferme, kan dankan kraze. Tulezur, enpe kuma dan kumansman fi m “Temroc”, 2 travayer ena zot rityel, e li otur bisiklet. Dan “Lonbraz Kann”, Marco prepar so bisiklet pu li pus li, sarye Bissoon lor la; li tro vye pu marse pu ariv dan karo, kot li pu kanmem al kup kann. E Marco alim enn sigaret pu Bissoon osi. Ena enn tandres inkrwayab ant sa 2 zom la, ki refl et profonder sertin relasyon imin ant travayer, enn relasyon ki anfet aksantye kan zot vwazin dan lakaz ki liye ar travay, kuma dankan ti ete. (Seki pwaynan pu mwa, antan ki abitan vilaz Bambous, se sa but lor bisiklet ki paret sinbolik, ti anfet derule kumsa dan nu vilaz. Ti ena enn vye laburer DWC ki zenn travayer ti amenn travay kumsa, pus bisiklet ar li lor la. Nu, dimunn Bambous, fi nn temwayn sa. Ala kot sinbolism ek realism vinn enn sel, pu sertin dan lodyans.) Anfet dan fi m, Bissoon, malgre so laz ek so lyin frazil ar realite ordiner, pu reysi azir pu amenn denuman naratif fi m la.
Akting
Kote akting, anplis performans extra depi de personaz prinsipal, lezot personaz dan fi m, zot osi, fer byin terib. Bernard Li Kwong Ken zwe butikye, Jerome Boulle zwe Leponz, enn travayer ki pa kurbe, e ki, par exanp, konfront ti-manejer ansarz relasyon personel, ki li osi, li zwe byin. Personaz sirdar/gardyin/kontrakter e so fam, Devi, zwe par Nalini Aubeeluck, osi kontribiye, kuma tu lezot personaz, pu tini sa fi m la. Anfet, kan u pe get fi m la, u santi sa imans travay lekip ki fi nn donn fi m la so lafors, so dinamik, so konviksyon.
Skrip ek band sonor
Lefet fim la an Kreol Morisyin, e ki skrip la li byin rode, donn fi m la enn profonder ki zame pa ti pu posib dan enn lot langaz. Manyer inn itiliz lamizik dan fi m la, sa osi mars byin.
Textir Vizyel
Kote vizyel, fi m la byin suvan ena enn textir kuma enn tablo. Tu bann meb, linz dimunn, byin reserse, klerman rezilta enn letid preske antropolozik, me leze net. E mem sa revey lor miray Marco, avek lizye ki buze sak segonn, li azut enn drama dan enn fi m ki deza kaptivan.
Sansibilite
Kote lezot laspe fim, moman kot ti riske ena mankman kote sansibilite, la osi, pena sa mankman la. Par exanp, bann senn kot de-trwa travayer Morisyin rod blam travayer depi lot pei pu zot somaz, osi inklir enn senn konfrontasyon kot Marco ek Leponz protez travayer etranze depi sa agresyon initil ek kriyel la. E, dan sa fi m la, nu pa tap ar tu sa bann klise kominalo-relizye, tu sa zeneralizasyon abetisan otur “kiltir ansestral”, ki vreman rwinn buku travay artistik Moris. Okontrer, kan enn personaz tom dan zeneralizasyon kominal dan fi m la, realizater klerman expoz li kuma kiksoz negatif.
Enn lexperyans sinomatografi k manyifik
Ansom, li enn fi m ki anmemtan enn plezir gete, anmemtan enn lexperyans anrisisan.
Alor, felisitasyon, David Constantin! Felisitasyon tu dimunn dan lekip la an-antye pu enn travay kolektif manyifi k.
Enn posib regre?
Eski mo ena enn sel kritik, enn sel ti-regre?
Wi, enn sel. Li plito enn “labsans”. Ena mank enn referans dan fi m la, mem an-silkan, a enn kanpayn politik “Disik, ki lavenir?” depi 1984, e relanse 2006-15, kuma “Kanpayn pu enn politik ekonomik alternativ”, ki fi nn chalennj sa katastrof ki paret “inevitab”. Petet ti kapav ena enn vi kot dan bakgrawn ena enn poster ki’nn kole, pe dekole, ubyin enn brib enn konversasyon dan labutik. Parski seki fi nn arive napa ti inevitab. E lurder sa “inevitabilite” dan fi m la ti pu leve enn tigit si zame realizater, ubyin lezot dan lekip, ti zis okuran sa realite alabaz – setadir lexistans sa kanpayn la – kot ti ena laburer ek artizan ki ti anfet pe remet an-kestyon sa destriksyon ki fi nn ena. Mem, si sa batay la fi nn terminn dan defet. Me, fi nn ena, pe ena e pu ena lalit kont sa kalite mank respe elemanter pu imin ek lanatir.
Konklizyon
Anfet, an konklizyon, li ti pu inportan ki “Lonbraz Kann” anfet prozete dan tu sa bann landrwa riral Moris la, sirtu kot ena mulin, e sirtu kot mulin anfet fi nn ferme. Ondire fi m la pu “zanfan lakaz” dan sa bann landrwa la. E, si piblik laba kontan, sa pu enn nuvo mezir sikse fi m la. Mo sir dimunn ki fi nn viv fermtir mulin, Blueprint ek VRS, pu ador “Lonbraz Kann”.