OBITYER: Paule Ninan ti dwayenn Muvman Liberasyon Fam

Paule Ninan, 91 an, finn kit nu. Li ti mor trankilman dan lannwit le 13-14 Me, enn kote lame lor so lorye anba so lazu, enn leze surir lor so lalev. Sa ti tultan so swe: pu mor diskretman dan so somey. Avek li, enn arsiv konesans, enn libreri zistwar, finn disparet. Avek li, enn lamur infini pu tu zanfan, tu zanfan indistinkteman, finn osi disparet. Zame mo pa finn temwayn enn dimunn pu lekel zanfan ti ena osi buku afeksyon, e sa, tutswit kuma enn kud-fud kan zot zwenn li. Li ti zis kareman anvlop enn zanfan inkoni dan so lebra, ser li. E zanfan, tu zanfan, ti ador li anplas-anplas.
Paule Ninan, koni kuma “Paulo”, ti dwayenn Muvman Liberasyon Fam, enn ful manb depi plis ki 25 an. Li ti enn intelektyel ki ti tu-zis rat laburs kan li ti terminn lekol primer. Li pa ti reysi al kolez kan kolez ti ankor peyan akoz so fami pa ti ena lemwayin. Malgre lafin prematire so ledikasyon formel, li ti tultan ena enn laswaf pu lektir. Li ti lir lagazet, diksyoner, magazinn, liv, anseklopedi, e ti ena kiryosite pu konpran tu kiksoz, enn lamur pu konesans. Li ti saz.
So pli gran swe, antan ki manb MLF, sete pu viv pu truv dekriminalizasyon lavortman vinn enn realite. Antan ki dimunn ki ti ena sa lamur san-fin pu tu zanfan, antan ki enn dimunn ki finn kalme zanfan ki plore, rakont zistwar zanfan agase, fer gate ek zanfan ki pe rod latansyon, ansorsel zanfan eveye avek so larises konesans, li ti osi sufer enn duler profon truv enn fam oblize kontiyn enn groses ki li pa santi li kapav kontiyne, e li ti sufer enn angwas preske fizik pu truv divan li sa posibilite ki enn zanfan pu vinn lor later kan li non-dezire. Li ti ena rezon. Lor sa baz la ki li ti ule lavortman dekriminalize. Pu ki bann fitir mama ena enpe flexibilite lor kan zot pu akeyir enn nuvo manb lafamiy. Li pa finn reysi truv sa rev la vinn realite, me li pu finn mank kumansman sa sanzman la par byen tigit. Kat-sink semenn li byen tigit, apre ki enn lalwa represiv finn dominn fam pu 174 an. Me, li finn kit nu enn suvenir ki pu mark nu lasosyasyon pu tultan: Li finn reysi partisipe ansam ar nu dan nu dernye lor size lavortman, Mardi le 6 Mars, kan nu finn rann omaz dan Simityer de Lwes, Cassis, ek dan Bwa Marsan, a 2 fam ki finn mor akoz lavortman ti ilegal, Marie-Noelle Derby ek Sharonne Marla. Li ti la. Dan so 91 an. Li ti dir ar nu, “Pu ki okenn lot fam pa mor akoz lavortman ilegal”. Ansam ar nu li ti dir, “Enn lamor tro tris, akoz enn lalwa inzis.”
So dezyem langazman profon ti dan lalit kont apartheid. Alor, kan MLF ti rant dan bann fron komen kuma Solidarite Morisyen Anti-Apartheid, li ti partisip dan tu evennman, tu protestasyon kont sa sistem inimin la, e li finn fer li ziska lafin apartheid. Li ti rankontre ek admir Trevor Huddleston, ki ti Levek Anglican Moris, e ki ti fondater muvman anti-apartheid mondyal. Alor, Paule Ninan finn truv laviktwar dan enn so 2 koz pli pros ek so leker. Alor, kan lavortman pu parsyelman dekriminalize an Zin 2012, zis enn mwa apre so dese, li pu realizasyon so dezyem rev, antan ki konbatan dan domenn piblik. E dan MLF, nu dedye sa progre la a li.  
Limem selibater, apre enn sagrin damur kan li ti zenn, e limem san zanfan byolozik, Paule Ninan ti vinn mama, lerla granmer, pu kat zenerasyon zanfan. Li ti enn mama ek granmer formidab, preske lezander. Dan so prop famiy, dan so prop lakaz pu zanfan bann zenerasyon so lokater, dan so vwazinaz dan Casernes, Curepipe kot tu zanfan ti kriye li “Mamzel Paule” avek lafeksyon, osi byen ki dan lafamiy Seegobin kot, kan li ti ena 20 an, li ti rant travay kuma kutirer, avan vinn enn manb lafamiy adore par tu zanfan, zanfan ki zordi depas 70 an. Plitar li ti rant manb dan lafamiy Lallah kot li ti pas lamwatye so letan sak semenn, Vandredi a Lindi avek Pushpa (ki li ti kone depi Pushpa ti ena 4 an) ek so mari fe Rajsoomer Lallah.
Paule Ninan so famiy pu byen mank li buku: so ser, Hilda, so neve, Jean-Jean ek so nyes, Brigitte, kuma tu so bann famiy adoptif partu dan Moris pu mank li. E dan MLF, li iranplasab.