Soufyaan Timol
Sa klip enn sante rasis dan kolez Royal Kirpip ki pe fer letour online, li demontre enn ti expresion enn problem sistemik, parti emerze enn iceberg. Sa sante la li pa enn anomali. Me, ziska ler, laplipar bann analiz, dan lapres, lor bann rezo sosio, finn atak problem la lor enn nivo axe lor lindividiel; “Blam bann zelev la? Pa blam bann zelev la? Eski finn ena enn pert bann valer dan sosiete, dan lazenes?” Problem la boukou pli profon; li rezid dan bann lide elitis ek kominal ki dominan dan nou sosiete, ek li trouv so rasinn dan bann inegalite ekonomik.
Enn sa bann lide la se meritokrasi, setadir nosion ki seki travay dir zot gagn plis sikse dan zot lavi, zot reysi, ek seki pares, seki napa fer zefor, zot fel.
Kwaki laplipar dimounn napa panse ki nou sosiete konpletman meritokratik (nou tou kone ki nepotism fer parti skelet nou bann institision), lide ki li an parti meritokratik li la, ek li for. Otan for, se lide ki bizin fer li vinn plis meritokratik. Par exanp, tou bann parti politik mainstream revandik meritokrasi kouma enn standar.
Alabaz, konsep meritokrasi li problematik parski li konpletman inior akipwin privilez fasonn enn et imin. Privilez ekonomik ek sosial, privilez rises zenerasionel, privilez pou grandi dan enn lanvironnman stab, pou ena enn lankadreman familial, pou ena letan lib, pou viv avek dinite. Li pa etonan ki boukou bann zenes ki rant dan bann lekol elit, zot sorti bann fami ki ena kas. Me soubasman mem meritokrasi li perver; konsep la tini lor lide ki ena enn lesel sosial ek ki sertin dimounn bizin alatet sa lesel la, ek ki sertin bizin anba. Si napa ena dimounn anba, lesel la napa existe.
Enn lexpresion sa lesel sosial la, ki pous bann zanfan a rant an konpetision avek zot bann kamarad osito ki zot apros ladolesans, se sistem elitis ledikasion segonder. Li koumanse avek lefet mem ki ena bann lekol ki meyer ki lezot, ki prodwir lorea, ki form bann zenes ki demin pou ‘le fitir nou pei’. Sa bann institision la finn konstrir lor sa lide ki sertin merit sa ledikasion siperier la. ‘Zot finn travay dir pou ariv kot zot ete, zot finn sakrifie boukou, zot (akademikman) siperier a leres zelev dan Moris.’ Enn sertin glorifikasion, oto-glorifikasion, emerze. Li pasif, prezan dan striktir mem institision la — dan sa inplikasion ki ‘nou pli mari nou’. Dan tou interaksion, ant zelev ek zelev, zelev ek profeser, zelev ek administrasion, sa lide la sou-antandi. Zame institision la remet an kesion lefet ki ‘nou nou merit sa ledikasion la’. Ek sertenn fwa oto-glorifikasion la vinn aktif; par exanp dan bann sante zour lorea.
Bann institision segonder prodwir ek reprodwir lesel sosial, ek sa lie zot inevitableman avek bann konsepsion rasis ek kominalis ki prezan dan sosiete Morisienn. Enn bann eleman fondamantal ki kiltiv sa bann konsepsion la, ki souvan iniore dan bann analiz, se fakter ekonomik.
Enn gran parti bann pli demini dan Moris, bann seki sibir bann pir violans sistem la, se bann kreol. Ena bann rezon istorik deryer sa. Lesklavaz, ek lefet ki kan li finn aboli bann ex-esklav pa finn gagn okenn reparasion — sel konpansasion ki bann gouvernman finn done se anver bann proprieter esklav — finn pous enn gran parti kominote kreol dan povrete. Violans lesklavaz li ti telman for ki li finn perpetie atraver bann zenerasion. Problem rasism li baze dan bann realite ekonomik.
Alor, kan enn zenes ki sorti enn lekol kot striktir la konstaman glorifie li, ki panse ki li finn rant dan sa lekol la akoz li pli spesial, akoz li merite, ki preske okenn so bann kamarad napa sorti depi kominote kreol, kan li fer fas tou sa bann lide la, li ase normal ki li pous sa refleksion inpe pli lwin ek ariv a konklizion ki kominote kreol li inferier. Sa sante la li enn tipti sinptom sa maladi ki rasism ek kominalism ete. Enn maladi ki diviz nou, ki anpes nou trouv nou opreser. Solision la li napa zis enn meyer ledikasion ki aprann nou viv ansam, swa enn rekter ki dir so bann zelev napa sant enn sante rasis. Solision la bizin adres bann problem ekonomik alabaz, li bizin adres reparasion pou plizir santenn lane dominasion, redistribision later ek rises, li bizin adres lefet ki laplipar kas ki nou prodwir al dan lame enn ti elit ekonomik, ek ki leres popilasion bizin lager antzotmem pou bann miet.